آویشن

تاریخچه

در ایران ۱۴ گونه گیاه معطر و چند ساله دارد. این سرده به مرزنگوش بسیار نزدیک است و در مناطق کوهستانی می روید.

قرن‌ها پیش مصریان هوشمندانه از آویشن برای مومیایی کردن استفاده می‌کردند. آویشن به دلیل داشتن تیمول زیاد، باکتری‌ها و قارچ‌ها را از بین می‌برد و ماده‌ای فوق‌العاده برای مومیایی کردن است.

در دوران باستان، آویشن نماد شجاعت، مردانگی و قدرت بود. سربازان رومی به نشانه‌ی احترام شاخه‌ای از برگ‌های آویشن را مبادله می‌کردند. یونانی‌ها و رومی‌ها دسته‌ی آویشن را به منظور پاک‌سازی خانه‌ها و معابد خود می‌سوزاندند. آنها هم‌چنین برای مصرف دارویی، آویشن را در آب حمام خود استفاده می‌کردند.

در قرون وسطی در اروپا، برگ‌های آویشن را زیر بالش می‌گذاشتند تا خواب آرامی داشته باشند. در آن دوران هم‌چنین آویشن را در تابوت‌ها نیز قرار می‌دادند، چون مردم اعتقاد داشتند باعث می‌شود فرد متوفی با دلگرمی قدم به زندگی بعدی خود بگذارد.

محل رویش و پرورش گیاه

زنبورها نیز جذب گل‌های آویشن می‌شوند؛ عسل آویشن سیسیل (در ایتالیا) از صدها سال پیش مشهور است. این گیاه انواع مختلفی دارد اما آویشن فرانسوی رایج‌ترین آنهاست.

ترکیب اصلی روغن عصاره‌ای آویشن، تیمول است که به آن خاصیت ضدعفونی‌کننده بخشیده است. به همین دلیل روغن آویشن معمولا در دهان‌شویه‌ها و خمیردندان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این روغن میکروب‌ها و عفونت دهان را از بین برده و از دندان در مقابل پلاک و پوسیدگی محافظت می‌کند.

تیمول هم‌چنین قارچ‌ها را نیز از بین می‌برد و به صورت تجاری در تهیه‌ی ضدعفونی‌کننده‌های دست و کرم‌های ضدقارچ استفاده می‌شود.

آویشن علاوه بر کاروکرول، حاوی انواع فلاونوئیدها از جمله آپيژنین (apigenin)، نارينژين (naringenin)، لوتئولین (luteolin) و تیمونین (thymonin) است. این فلاونوئیدها قدرت آنتی‌اکسیدانی این گیاه را افزایش می‌دهند

گونه‌های مختلفی از آویشنیان در کوهستان‌های ایران می‌روید. در کتب طب سنتی فارسی با نام «حاشا»، «اوشن» و «صعتر الحمیر» نام برده شده‌است.

در ایران گونه‌های مختلف با اسامی محلی متفاوتی شناخته می‌شوند از جمله :

• در همدان «آزربه»
• در اطراف تهران «آویشن یا آویشم»
• در طالقان «زروه»
• در زبان کردی به آن «جعتری»، «آنوخ» یا «اَزوِه» یا «هه زوه»می‌گویند
• در مناطق ترک‌نشین «کهلیک اوتی» یا «کاکله اوتی»
• در زبان لری به خصوص در مناطق بختیاری به این گیاه «اوشوم» و (اِزبوئه)
• در زبان مردم رودبار استان گیلان به آن، «پلنگ مشک» می‌گویند و طعم دهنده اصلی غذایی به نام شامی رودباری است
• یکی از گونه‌های این گیاه که در مناطق کوهستانی شمال خراسان به وفور یافت می‌شود به زبان کرمانجی «آنخ»
• در شهرستان اقلید با نام آویشن شیرازی (Zataria multiflora)
• در کوخرد و همچنین فارغانات هرمزگان به آن اَوشُه
• و در سایر مناطق «صعتر»، «زعتر»، «اوشن»، «اشمه کوهی»، «سی سنبر» و «سوسنبر» نامیده می‌شود.

خواص آویشن

آویشن به‌طور کلی در بهبود وضعیت سیستم ایمنی، دستگاه‌های تنفسی، گوارشی، عصبی و بخش‌های دیگر بدن تأثیر بسیاری دارد. زمانی که پای سلامتی به میان می‌آید، این گیاه مانند یک موتورخانه‌ی قوی عمل می‌کند.

۱. آویشن در بهبود گلودرد مؤثر است

روغن آویشن یکی از قوی‌ترین ضدمیکروب‌های طبیعی است که به عنوان دارویی مؤثر در درمان گلودرد استفاده می‌شود. روغن آویشن حاوی کارواکرول است. به همین دلیل یکی از مهم‌ترین روغن‌ها برای تسکین گلودرد محسوب می‌شود.

در مطالعه‌ای که به‌تازگی توسط دانشکده‌ی بهداشت دانشگاه علوم پزشکی لودز در لهستان انجام گرفته، روغن آویشن به ۱۲۰ گونه‌ی مختلف باکتری‌ جداشده از بیماران مبتلا به عفونت‌های حفره دهان، دستگاه تنفسی، ادراری و تناسلی واکنش نشان داده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد روغنی که از گیاه آویشن گرفته می‌شود، فعالیت بسیار قوی در برابر تمامی سویه‌های بالینی دارد. این روغن حتی بر روی سویه‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک، اثر بسیار خوبی دارد. دفعه‌ی بعد که گلودرد داشتید، حتما مقداری آویشن به سوپ خود بیفزایید و چای آویشن بنوشید زیرا که تسکین‌دهنده درد و ازبین‌برنده‌ی میکروب است.

۲. باعث کاهش فشار خون و کلسترول می‌شود

مصرف آویشن منجر به تولید موادی می‌شود که ضد فشار خون هستند. به همین دلیل این گیاه فوق‌العاده، انتخاب مناسبی برای کسانی است که از علائم فشار خون بالا رنج می‌برند. مطالعه‌ای که به‌تازگی روی حیوانات انجام شده، نشان داده که عصاره‌ی آویشن می‌تواند ضربان قلب افرادی را که فشار خون بالا دارند، کاهش دهد.

این پژوهش هم‌چنین نشان داده است که در اثر مصرف آویشن، سطح کلسترول خون، تری گلیسیرید و کلسترول بد (لیپوپروتئین کم‌چگالی) نیز کاهش یافته است؛ این درحالی است که هم‌زمان سطح کلسترول خوب (لیپوپروتئین پرچگالی) افزایش یافته است. به جای این که به غذا بیش از اندازه نمک اضافه کنید، گیاهان و ادویه‌جات مفیدتر مثل آویشن را در وعده‌های غذایی روزانه‌ی خود بگنجانید.

۳. از مسمومیت غذایی جلوگیری می‌کند

آویشن نه تنها می‌تواند از آلودگی مواد غذایی جلوگیری کند، بلکه می‌تواند از غذاهایی که قبلا آلوده شده‌اند آلایش‌زدایی کند. در جریان مطالعات متعددی که در میکروبیولوژی مواد غذایی (Food Microbiology) منتشر شده است، محققان دریافته‌اند که روغن آویشن می‌تواند کاهویی را که با شیگلا (ارگانیسم عفونی که مسبب اسهال است و می‌تواند آسیب‌های جدی به روده وارد کند) آلوده شده است، آلایش‌زدایی کند. شستن محصول در محلولی که فقط حاوی یک درصد روغن آویشن است، می‌تواند تعداد باکتری‌های شیگلا را به زیر مقدار قابل تشخیص کاهش دهد.

با افزودن آویشن به وعده‌ی غذایی بعدی، در واقع می‌توانید احتمال ابتلا به بیماری‌های ناشی از غذای مسموم و آلوده را کاهش دهید. آویشن تازه را به سالادی که خودتان درست می‌کنید، اضافه کنید تا سبزیجات خامی که در آن استفاده کردید، سالم‌تر شوند و با اطمینان بیشتری آنها را مصرف کنید.

۴. شما را سر حال می‌کند

محققان کارواکرول موجود در این گیاه دارویی را مورد مطالعه قرار داده‌اند و نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که این ماده تأثیر بسیار مثبتی بر حال و روحیه‌ی فرد دارد. نتایج پژوهشی که در سال ۲۰۱۳ منتشر شد، نشان داد زمانی که کارواکرول به مدت هفت روز متوالی بین حیوانات توزیع شد، سطح دوپامین و سروتونین در قشر جلوی مغز و هیپوکامپ افزایش یافت؛ دوپامین و سروتونین، دو انتقال‌دهنده‌ی عصبی مهم هستند.

طبق داده‌های این پژوهش، کارواکرول مولکولی است که باعث فعال‌تر شدن مغز می‌شود و با تنظیم انتقال‌دهنده‌های عصبی به وضوح بر فعالیت مغز اثر می‌گذارد. نتایج این مطالعات نشان داده است که اگر آویشن به‌طور منظم و به مقدار کم مصرف شود، باعث می‌شود حس و حال بهتری داشته باشید.

۵. خواص ضد سرطانی دارد

خواصی که این گیاه دارد، می‌تواند در مبارزه با تومورها و سرطان اثربخش باشد. به‌خصوص کارواکرول که ترکیب اصلی سازنده‌ی این گیاه پرخاصیت است، خاصیت ضد تومور بودن از خود نشان داده و آویشن را به گیاهی مفید برای مبارزه با سرطان تبدیل کرده است.

اخیرا پژوهشی نیز در کشور چین انجام شده و نتایج آن را Anti-Cancer Drugs منتشر کرده است. این پژوهش نشان می‌دهد کارواکرول باعث جلوگیری از تکثیر و پخش شدن رده‌های سلولی‌ سرطان روده‌ی بزرگ می‌شود. به‌طور کلی تحقیقات نشان می‌دهند که کارواکرول پتانسیل زیادی برای پیشگیری و درمان سرطان روده‌ بزرگ دارد.

۶. آویشن درمان طبیعی برونشیت است

چندین قرن است که از آویشن برای درمان سرفه و برونشیت استفاده می‌کنند. در مطالعه‌ای که توسط مؤسسه‌ی «Practice for Internal Medicine and Pneumology» در آلمان انجام شد، از درمانی خوراکی که ترکیبی که از آویشن و پیچک بود استفاده شد. گروهی که با این دارو تحت درمان قرار گرفتند، کاهش ۵۰ درصدی میزان سرفه داشتند و این پیشرفت در درمان این گروه، دو روز زودتر از گروهی که شبه‌دارو به آنها تجویز شده بود حاصل شد. علاوه بر این، گروهی که با ترکیب آویشن و پیچک درمان شدند، بیشتر از گروه دیگر دچار عوارض جانبی نشدند و می‌توان گفت این درمان اصلا عوارض جانبی جدی در پی نداشت.

تحقیقات بیشتر این موضوع را تأیید کرده و نشان می‌دهد که آویشن درمان طبیعی و بسیار مؤثر برونشیت است.

از دیگر خواص آویشن که می توان به آن اشاره کرد :

• جلوگیری از  تعریق زیاد پاها 

• تقویت سیستم ایمنی بدن 

• ارتقا سلامت قلب

• درمان آفت و بوی بد دهان

طرز استفاده و حداکثر میزان استفاده روزانه و عوارض استفاده بیش از حد

آویشن خشک باید در جای خنک و تاریک نگهداری شود و در حالت مطلوب، تا ۶ ماه ماندگاری دارد.

در بسیاری از دستور غذاها، نوع خشک‌شده‌ی این گیاه را می‌توان جایگزین نوع تازه‌ی آن کرد. یک قاشق چای‌خوری از برگ خشک‌شده‌ی آویشن معادل یک قاشق غذاخوری آویشن تازه‌ی خردشده است.

این گیاه را می‌توان به روش‌های مختلف مصرف کرد. رایج‌ترین آن، استفاده از آن به عنوان سبزی تازه یا خشک‌شده در غذاهای مختلف است.

برای مقاصد دارویی، می‌توانید آویشن را به شکل چای، شربت، مکمل یا عصاره‌ی روغنی استفاده کنید.

زمانی که آویشن را به آشپزخانه‌ی خود بیاورید و در زندگی روزانه از آن استفاده کنید. چه به صورت تازه و چه به شکل خشک‌شده، این گیاه سالم و خوشمزه‌ را می‌توانید به خوراکی‌هایی مثل مرغ، ماهی، گوشت قرمز، سبزیجات (به خصوص لوبیا، بادمجان، هویج و کدوسبز)، پنیر (به خصوص پنیر بز)، پاستا، انواع سوپ‌ها، سس‌ها، دسرها و ترشیجات اضافه کنید.

گزینه‌های پیش روی شما واقعا بی‌پایان است. اگر طعم آویشن را دوست داشته باشید، می‌توانید آن را به هر غذایی که دوست دارید اضافه کنید.

عوارض جانبی آویشن:

آویشن در مواردی که به مقدار عادی در مواد غذایی مصرف می شود ، بسیار ایمن است . آویشن مادامی ایمن است که برای مدت زمانی کوتاه از طریق خوراکی مصرف می شود.

در برخی افراد ، این امر می تواند باعث ناراحتی دستگاه گوارش ، سردرد یا سرگیجه شود.

روغن آویشن هنگام استفاده بر روی پوست بسیار ایمن است.

در برخی افراد، استفاده از روغن روی پوست می تواند باعث تحریک شود. اطلاعات کافی در این خصوص در دست نیست که بدانید روغن آویشن از نظر دوز دارویی بی خطر است یا خیر.

2.      https://www.chetor.com

3.      https://www.beytoote.com