نام به فارسی  :  زرشک

نام به انگلیسی:barberry

نام علمی: Berberis vulgaris

تاریخچه

زرشک نوعی میوه است. درختچه‌ای تیغدار به طول ۱ تا ۵ متر است. چوب آن به رنگ قرمز، قهوه‌ای یا زرد است. برگ‌های آن بیضی شکل با دندانه‌های اره‌ای و میوه اش قرمز رنگ بیضوی شکل و ترش مزه‌است. به ریشهٔ درخت زرشک «آئر خیس» گفته می‌شود.

انتهای بهار و ابتدای تابستان فصل شکوفه دادن بوته زرشک است، غنچه‌های زرد رنگ زرشک در فصل پاییز رنگ قرمز گیلاسی به خود می‌گیرند.

انواع زرشک دانه دار به عنوان درختچه‌ای میوه دهنده و خودرو در اکثر مناطق کوهستانی کشورمان به چشم می‌خورد و از آنجایی که از اجزا طبیعی اکوسیستم مناطق کوهستانی است حتی در شرایط سخت و نامساعد نیز میوه فراوانی تولید می‌کنند.

محل رویش و پرورش گیاه

زرشک بومی مناطق معتدل و نیمه استوایی اروپا، آسیا، آفریقا، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی است.

کشور ایران بزرگترین تولیدکننده زرشک در دنیا است که در این میان استان خراسان جنوبی با در اختیار داشتن نزدیک به ۹۷ درصد از اراضی زیرکشت این محصول، تولید ۹۵ درصد از زرشک دنیا را در اختیار دارد.

در ایران زرشک گونه ای منحصر به فرد است و با گونه‌های دیگر متفاوت است بیشتر در منطقه خراسان جنوبی یا قهستان کشت می‌شود.

زیرکوه قاین مرکز اصلی تولید آن است.

خوشه زرشک ایرانی ابتدا زرد رنگ و بعد ترش مزه و در زمان رسیدن قرمز می‌شود و به مرور به رنگ شرابی در می آید.

مهمترین خواص درمانی

سبوس و ریشه زرشک حاوی مواد شیمیایی به نام آلکالوئید ایزوکوئینولین است. این ترکیبات دارای خواص آنتی‌بیوتیکی دارد.

برخی از آن‌ها باعث :

  • پائین آوردن تب
  • کاهش تورم و فشار خون شده 
  • به تنظیم ضربان قلب و انقباض عضلات قلب کمک می‌کنند.

همچنین :

  •   برای برطرف کردن سوزش ادرار مفید است.
  • واریس را درمان می‌کند.
  • نقرس و رماتیسم را برطرف می‌کند.
  • بی اشتهایی را برطرف می‌کند.
  • اعمال دستگاه گوارش را منظم می‌کند و سوء هاضمه را از بین می‌برد.
  • برای درمان زردی و یرقان مؤثر است.
  • آن‌هایی که مبتلا به ورم طحال هستند می‌توانند برای معالجه از این گیاه کمک بگیرند.
  • برای معالجه بواسیر نافع است.
  • برای شست‌وشوی چشم، می‌توان از جوشانده ریشه و ساقه زرشک استفاده کرد.

طرز استفاده و حداکثر میزان استفاده روزانه و عوارض استفاده بیش از حد

 میزان تجویزی در بیشتر مطالعات بین ۹۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی گرم در روز است. معمولا ۵۰۰ میلی گرم، سه بار در روز و پیش از وعده های غذایی کفایت می کند.

تاثیر زرشک کمتر از چند ساعت دوام دارد، پس میزان مصرف آن  باید به چند مرحله تقسیم شود تا در تمام طول روز، سطح خون پایدار بماند.

در صورت ابتلا به بیماری خاص یا مصرف داروهای خاص به ویژه داروهای کاهش قند خون، پیش از مصرف زرشک با پزشک مشورت کنید.

اصلی ترین عوارض جانبی زرشک به مسائل گوارشی مرتبط است و گزارش هایی مبنی بر درد شکمی، اسهال، نفخ، یبوست و معده درد نیز وجود دارد.

  1. https://fa.wikipedia.org
  2. https://seemorgh.com